شستی اعلام حریق چیست؟
شستی اعلام حریق یا Manual Call Point یکی از اجزای اصلی سیستمهای هشدار آتشسوزی است. وظیفه آن ساده اما حیاتی است: فعالسازی دستی سیستم اعلام حریق توسط افراد حاضر در محل. این تجهیز در مدلهای مختلفی تولید میشود که هرکدام برای شرایط خاصی طراحی شدهاند.
انواع شستی اعلام حریق
🔹 شستی شیشهای
قدیمیترین نوع شستی که نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ معرفی شد. برای فعالسازی باید با دست روی شیشه محافظ ضربه زده و آن را شکست. این عمل میکروسوئیچ داخلی را تحریک کرده و سیگنال خطر به پنل مرکزی ارسال میشود. پس از استفاده، شیشه باید تعویض شود. به همین دلیل، امروزه بهتدریج جای خود را به مدلهای قابل ریست داده است.
🔹 شستی فشاری قابل ریست
نسل جدیدتر شستیها که به جای شیشه از یک دکمه یا صفحه پلاستیکی استفاده میکنند. تنها کافی است دکمه را فشار دهید تا سیستم فعال شود. این مدل یا بهصورت خودکار (با فنر داخلی) به حالت اولیه بازمیگردد یا با کلید مخصوص ریست میشود. مزیت اصلی آن کاهش هزینه نگهداری است، چون نیازی به تعویض قطعات پس از هر بار استفاده ندارد.
🔹 شستی ضدآب
برای محیطهای مرطوب یا فضای باز طراحی شدهاند. این شستیها دارای درجه حفاظت IP بالا هستند و در برابر نفوذ آب و گردوغبار مقاوماند. بهعنوان نمونه، شستی با درجه IP66 کاملاً در برابر گردوغبار و بارش باران مقاوم است.
🔹 شستی ضدانفجار
ویژه محیطهای پرخطر مانند پالایشگاهها و صنایع نفت و گاز. طراحی بدنه و اجزای داخلی آن به گونهای است که هنگام عملکرد هیچ جرقه یا حرارتی تولید نشود و خطر انفجار ایجاد نکند.
💡 علاوه بر اینها، در سیستمهای اطفای حریق نیز شستیهای خاصی وجود دارد؛ مثل شستی توقف عملیات (آبی) یا شستی تخلیه مواد اطفایی (زرد) که کاربردی مشابه اما با عملکرد متفاوت دارند.
محل و نحوه نصب شستی اعلام حریق
- شستیها باید در مکانهایی نصب شوند که دسترسی سریع و آسان داشته باشند.
- طبق استانداردها، در کنار تمام خروجیها و در فاصله حدود ۱.۵ متری از درب باید یک شستی نصب شود.
- در هر طبقه حداقل یک شستی نزدیک راهپله یا مسیر خروج الزامی است.
- فاصله میان دو شستی:
- اروپا و بریتانیا: ۳۰ تا ۴۵ متر (در مناطق پرخطر حدود ۱۵ متر)
- استاندارد NFPA: حداکثر ۶۰ متر
ارتفاع نصب
- باید به گونهای باشد که همه افراد، حتی افراد دارای معلولیت یا استفادهکنندگان از ویلچر، بتوانند به آن دسترسی داشته باشند.
- استاندارد NFPA: بین ۱۰۷ تا ۱۲۲ سانتیمتر از کف تمامشده
- استاندارد بریتانیا: حدود ۱۴۰ سانتیمتر
🔴 رنگ قرمز بدنه شستی برای جلب توجه و شناسایی سریع در شرایط اضطراری انتخاب شده است.
نحوه استفاده از شستی اعلام حریق
- در بیشتر مدلها کافی است با کف دست روی دکمه مرکزی فشار دهید.
- در مدلهای شیشهای باید شیشه محافظ را بشکنید.
- برخی مدلها دارای درپوش شفاف هستند تا از فعالسازی تصادفی جلوگیری شود؛ در این حالت ابتدا درپوش را بالا زده و سپس دکمه را فشار دهید.
ریست کردن شستی اعلام حریق
- ابتدا از ایمنی محیط و خاموششدن آتش مطمئن شوید.
- شستی فعالشده را شناسایی کنید (از طریق چراغ نشانگر یا شیشه شکسته).
- در مدلهای شیشهای، شیشه جدید جایگزین کنید.
- در مدلهای قابل ریست، با کلید مخصوص آن را به حالت اولیه بازگردانید.
- در پایان، کنترل پنل مرکزی را نیز ریست کنید تا سیستم دوباره آمادهبهکار شود.
رنگبندی شستیها و کاربرد آنها
- 🔴 قرمز: فعالسازی سیستم اعلام حریق و اطلاعرسانی به آتشنشانی
- 🟡 زرد: فعالسازی سیستم اطفای حریق یا تخلیه عمومی
- 🟢 سبز: باز کردن دستی درب خروج اضطراری
- 🟣⚪ بنفش / سفید: شرایط اضطراری خاص (مانند طوفان یا گردباد)
- 🟠 نارنجی: کنترل سیستمهای دود و تهویه
بسته به نوع سیستم ایمنی ساختمان، این شستیها میتوانند عملکردهای اضافی مانند باز کردن دربها یا خاموشکردن سیستم تهویه مطبوع را نیز داشته باشند.
برندهای معتبر شستی اعلام حریق
برخی از برندهای شناختهشده در این حوزه عبارتاند از:
- Apollo
- Syncoln
- Hochiki
- Notifier
- Teletek
- C-Tec
- Esser
- Fulleon
- Siemens
- E2S
- Edwards
- Zitex
- Protec
- Sense
- Inim
- Ariac
شستی اعلام حریق یکی از سادهترین اما حیاتیترین اجزای سیستم ایمنی ساختمان است. انتخاب درست نوع شستی و نصب اصولی آن میتواند در لحظه بحران، جان افراد را نجات دهد.
